WOPKE EN DE LANGE TENEN IN HET ZUIDEN

"Walgelijk!"

Portugal's MP António Costa wond er geen doekjes om. En ook geen mondkapje, wat niet nodig was, want de dames en heren zaten gewoon thuis, en vergaderden via video wegens veiligheidsoverwegingen. De EU-summit die zodoende op 26 maart tot stand kwam, terwijl buitenshuis het Covid-orkaan fel over Europa raasde, was allesbehalve een plezierig onderonsje. De aanpak van de Corona-crisis lag inmiddels op de virtuele tafel, en hieromtrent werd flink gebakkeleid. De uitlatingen die de nederlanse minister van financiën Wopke Hoekstra zich daarbij liet ontglippen temidden van dat verdeelde gezelschap, schoten menigeen aanwezige in het verkeerde keelgat.

Wat had ons Wopke dan toch voor iets lelijks gezegd? Hoekstra suggereerde dat de EU onderzoek zou moeten doen naar het reilen en zeilen van sommige landen zoals Spanje, dat beweert geen financiële marge te hebben om de gevolgen van de Corona-epidemie op te vangen. Spanje en Italië zijn momenteel de zwaarst getroffen landen in Europa. Maar Hoekstra is tevens een van de key money-men binnen de EU die een gezamelijke europese aanpak van de recessie veroorzaakt door Corona, dwarsboomt. Samen met Oostenrijk, Finland en natuurlijk Duitsland houd Nederland strak voet bij stuk om de uitgave van Euro-obbligaties (Corona-Bonds) niet te laten plaatsvinden, tot groot ongenoegen van de zuidelijke landen.

Waarschijnlijk werkten de woorden van Hoekstra als zout in de nooit genezen wond die de voorganger van Wopke, Jeroen Dijsselbloem, drie jaar geleden wist open te scheuren in de gevoelige zielen van de zuiderburen. Tijdens een interview met een FAZ journalist ( unter uns gesagt...) beweerde de voormalige voorzitter van de Eurogroep, dat de landen aan de Middelandse zee eerst hun geld verkwanselen aan vrouwen en drank, en vervolgens hun handjes ophouden wanneer de portemonnaie weer eens leeg is. In Italië, waar men al jaren de opgelegde bezuinigingsmaatregelen uit Brussel braaf  uitvoerde, waardoor oa de gezondheidszorg tot op het bot uitgehold werd, reageerde men toen woedend.

Italië's MP Giuseppe Conte slikte met moeite zijn ongenoegen weg bij het aanhoren van Hoekstra's woorden. Hij weigerde dan ook om zijn handtekening te plaatsen onder de gemeenschappelijke verklaring van bovengenoemde summit. Zelfs Emmanuel Macron waarschuwde dat een dergelijke politieke uitlating de ondergang van de EU zou kunnen inluiden. Mark Rutte daartegen deed net alsof zijn neus bloedde, vond dat er constructief  was vergaderd en dat er bovendien ook nog eens vaak gelachen werd.
Behalve walgelijk vond Costa Hoekstra's uitspraak ook kenmerkend van totale onbewustheid.
 "Zullen woorden halen de geest van de EU onderuit. Ze vormen een dreiging voor de toekomst van de EU. In tijden dat bepaalde landen het hardst getroffen zijn door deze verschrikkelijke ramp is het onaanvaardbaar dat een politicus uit wat voor land ook dergelijke uitlatingen doet."

Hier in Italië is men ook geschokt en geschrokken van Hoekstra's houding. De EU-adjudantjes van de regeringspartij Partito Democratico gluren nu beteuterd over hun mondkapjes, verstand op nul en blik op oneindig. Ze voelen zich lelijk in de steek gelaten door de noordelijke buren en de Brusselse technocraten, waar ze altijd braaf naar geluisterd hadden. De Vijf Sterren Beweging is, zoals altijd, onderling verdeeld. De oppositie met Matteo Salvini voorop, lacht de regering uit, en vraagt zich hardop af wat voor zin het nog langer heeft om lid van het europese geldclubje te blijven, en te moeten dansen naar de muziek die de duitsers draaien.

Op 12 maart twitterde de ECB de uitspraak van haar President Christine Lagarde:
"We are not here to close spreads. There are other tools and other actors to deal  with these issues." Prompt kelderde de beurs van Milaan 15 punten naar beneden. Nooit eerder was het in de geschiedenis voorgekomen dat een enkele uitspraak zoveel schade aanrichtte in de beurswereld. Haar voorganger Mario Draghi had in 2008 belooft om de crisis te beteugelen via een robuust programma van quantitative easing. "We will do whatever it takes", zei hij erbij. Het is waar dat Lagarde nu voor 750 miljard euro staatsaandelen wil kopen. De vraag is echter of dat genoeg zal zijn.
En wie zijn de acteurs waar zij op doelde? Minister Hoekstra misschien? Of Olaf Scholz, die onlangs beweerde dat eurobonds niet het juiste instrument zijn?

In vele italiaanse ogen lijkt de EU een portemonnaie te hebben op de plaats van het hart. Het oorspronkelijke ideaal van de Verenigde Staten van Europa leek zo prachtig,
27 landen die met elkaar europese waarden delen zoals Democratie, Mensenrechten en Solidariteit. Jammer genoeg lijkt de huidige EU allesbehalve dat. Er bestaan immers 2 versnellingen binnen de EU: een die denkt de baas te zijn en de regels te mogen dicteren, de andere die onderdanig is en dus stil en gehoorzaam moet zijn. Banken mogen gered worden, mits het om duitse banken gaat.

De Corona-crisis heeft nog eens haarfijn aangetoont dat solidariteit in europees verband enkel een woord is waarmee het mooi is om te pronken. In werkelijkheid bestaat het nauwlijks of niet. Zo zijn er landen die zich humaan en europees verklaren, maar die zelfs bij het zien sterven van italiaanse artsen weigeren om beschermende kleding tegen Covid te leveren, zelfs al is alles al besteld en betaald.

Toch zou Duitsland wat minder naar de eigen navel moeten staren, en wat meer begrip moeten tonen voor het  lijden van anderen. Met minder arrogantie en met nog steeds een klein beetje dankbaarheid. Waren het niet europese landen zoals oa Italië en Griekenland die hun handtekening zetten onder het document dat tijdens de Conferentie van Londen in 1953 ongeveer de helft de torenhoge duitse oorlogsschuld kwijtschonk? Ze zijn het daar in Berlijn misschien een beetje vergeten, maar zonder dat papier zou er nooit een Wirtschaftswunder, waar de duitsers o zo trots op zijn, hebben kunnen plaatsvinden. En wat overbleef van die schuld werd ook nog eens grotendeels weggekrast in 1990, anders had die Wiedervereinigung niet betaald kunnen worden. Nicht wahr, meine liebe Freunde?

Terwijl Lagarde in Frankfurt, Scholz in Berlijn, Von der Leyen in Brussel en Hoekstra in Den Haag proberen zo veel mogelijk de vingers op de knip te houden, leest Donald Trump hen de les. Het amerikaanse Congres heeft zojuist een bazooka-booster via Fed goedgekeurd. Hier gaat het om 2200 miljard dollar, ter ondersteuning van de economie en van de mensen in nood, gelijk aan 10.2% van Amerika's BNP. Een evenredig bedrag voor de EU zou 1750 miljard euro betekenen.
Dat is meer dan twee keer zo veel dan mevrouw Lagarde dacht uit te geven.
De ECB kan ed beter aan doen om voorlopig geen geldlimiet aan te kondigen, en evenredig schulden gaan kopen bij alle landen in geldnood.

Anders zou spoedig de europese droom wel eens voorgoed voorbij kunnen zijn.